Pełnosprawni w pracy
Narastająca cyfryzacja wielu dziedzin, a także możliwość świadczenia pracy online sprzyjają zatrudnianiu osób z niepełnosprawnościami. Tym bardziej, że niesie ono dla pracodawców wiele wymiernych korzyści. Nadal jednak w przestrzeni tej niezbędne jest przełamywanie schematów myślenia. Warto o tym pamiętać, świętując 1 Maja.
Monika Banaszek jest pogodną, spełnioną w życiu prywatnym, życzliwie nastawioną do świata kobietą. Uwielbia podróże dalekie i bliskie. Świetnie prowadzi samochód. Działa w wolontariacie organizacji prozwierzęcych, m.in. w fundacji „Wspólna Inicjatywa dla Zwierząt” w Maszewie. Ostatnio z pasją zajmuje się tworzeniem grafiki. Od dzieciństwa porusza się na wózku. Od dzieciństwa też jest ambitna. Ukończyła zarządzanie i marketing w Zachodniopomorskiej Szkole Biznesu – Akademii Nauk Stosowanych. Podyplomowe studia z rachunkowości odbyła na Uniwersytecie Szczecińskim. Mimo że mieszka 60 km od Szczecina, od sześciu lat, kieruje biurem Ling Team sp. z o. o. w Krakowie – szkoły języka angielskiego. Pracę świadczy zdalnie. Odpowiada za administrację, w tym kontakt z lektorami i uczniami. Możliwość funkcjonowania w zgranym zespole to dla pani Moniki dodatkowy atut pracy w Ling Team.
– Długo nie mogłam znaleźć zajęcia zgodnego z moimi zainteresowaniami oraz wykształceniem – wspomina. – Pracowałam głównie w telemarketingu. Do Ling Team trafiłam z ogłoszenia zamieszczonego w mediach społecznościowych. Wysłałam CV. Michał, szef firmy, nie tylko na nie odpowiedział. Przyjechał też z Krakowa do Szczecina, by poznać mnie osobiście i przeszkolić. Z obecnej pracy jestem ogromnie zadowolona.
Michał Szadkowski, prezes Ling Team, podkreśla:
– Na swoim stanowisku Monika jest najlepszym pracownikiem z możliwych. Oczywiście, miało dla mnie znaczenie, że zatrudnianie osób z niepełnosprawnością dofinansowuje PFRON. Jednak w każdej firmie podstawą są kompetencje i rzetelność pracowników, a Monika jest osobą wyjątkowo kompetentną i bardziej niż rzetelną.
W opinii Moniki Banaszek, w dobie możliwości świadczenia pracy online kluczowa jest dobra wola pracodawców. Jednocześnie office manager zaznacza, że równie ważna na rynku pracy osób z niepełnosprawnościami powinna być ich otwartość na świat oraz pragnienie samorozwoju. Opinię tę w pełni podziela mieszkający w Opalenicy pod Poznaniem, poruszający się na wózku Przemysław Kowalik, który w Fundacji Anny Dymnej „Mimo Wszystko” pracuje online, jako internetowy analityk rynku osób z niepełnosprawnościami i fundraiser.
– Przed laty prowadziłem własną działalność gospodarczą, zajmowałem się handlem – mówi. – W pracy uwielbiałem kontakt z ludźmi. Ale, w wyniku wypadku komunikacyjnego, zostałem niemal całkowicie sparaliżowany. Sądziłem wtedy, że moje życie się skończyło. Parokrotnie nawet usiłowałem je sobie odebrać. Nie przeczuwałem wówczas, ile jeszcze dobrego przede mną. Minęło sporo czasu zanim zacząłem się uczyć samodzielnej obsługi telefonu, komputera. Teraz pracuję. Jestem dumny ze swojej pracy. Czuję się potrzebny. Znowu mam kontakt z ludźmi. Praca uszczęśliwia, nadaje życiu właściwy kierunek i sens. Dlatego namawiam wszystkie osoby, które żyją z niepełnosprawnością, by nie ulegały zwątpieniu, nie traciły wiary w lepsze jutro. Walczcie o siebie, kochani. Rozwijajcie swój potencjał. Niech wasze umysły pozostają otwarte.
W fundacji Przemysław Kowalik zajmuje się m.in. obsługą baz darczyńców. Aktualizuje i porządkuje dane teleadresowe oraz dotyczące wpłat. Do jego pozazawodowych sukcesów zaliczyć można: skok na spadochronie, zjazd do ponad 75-metrowej jaskini Studnisko, najgłębszej w Jurze Krakowsko-Częstochowskiej (o czym informował między innymi „National Geographic”) albo przejechanie Polski na wózku elektrycznym z zachodu na wschód i z północy na południe. Odbył również wyprawy z Dover w Anglii do Moherowych Klifów w Irlandii oraz z Poznania do Ouessant nad Atlantykiem. Swoje podróże nasz pracownik zawsze dedykował osobom z niepełnosprawnościami, twierdząc: „Wierzcie mi, że można wszystko. Nawet wtedy, gdy wydaje się, że nie można już nic”.
– Przemek, podobnie jak drugi nasz pracownik z niepełnosprawnością, psycholog Janusz Świtaj, jest nie tylko przykładem solidności w wykonywaniu obowiązków wynikających z umowy o pracę – podkreśla Maja Jaworska, wiceprezes i dyrektor Fundacji Anny Dymnej „Mimo Wszystko”. – Postawa obu tych pracowników, ich upór w dążeniu do obranych celów oraz determinacja stały się również inspiracją dla wielu osób. Nie tylko tych z niepełnosprawnościami. Na szacunek zasługuje również fakt, że obaj udzielają się społecznie poza naszą organizacją.
Zdaniem Katarzyny Smaroń, kierownika Działu Kadr i Wynagrodzeń Fundacji Anny Dymnej „Mimo Wszystko”, w Polsce zatrudnienie osób z niepełnosprawnością wciąż kształtuje się na niskim poziomie. Wynika to z utartego i powielanego wielokrotnie stereotypu. Pracodawcy nierzadko uważają, że pracownik z niepełnosprawnością będzie nieefektywny, będzie ich ograniczał, a także miał postawę roszczeniową. Tymczasem osoby z niepełnosprawnością często pracują efektywniej, są bardziej kompetentne, lepiej wykształcone. Z ich zatrudnienia właściciele firm mogą czerpać również korzyści, w tym finansowe, o czym często nie pamiętają lub nie wiedzą.
– Bywa nierzadko, że pracodawcy wybierają kandydatów z mniejszymi kwalifikacjami. Prędzej czy później odbija się to na efektywności firmy, a także jej finansach. Pracownik z niewystarczającymi umiejętnościami blokuje sprawność działania przedsiębiorstwa. Z czasem więc zostaje zwolniony. Trzeba ponownie przeprowadzić proces rekrutacji. Pracodawca ponosi zatem kolejne koszty, zarówno finansowe, jak czasowe. Warto zatem od razu przyjąć do pracy profesjonalistę, nawet jeśli jest nim osoba z niepełnosprawnością. Tym bardziej, że, jak wspomniałam, korzyści w tym przypadku jest sporo – zaznacza Katarzyna Smaroń.
Z kolei Anna Dymna zauważa, że istotą jest to, by w osobie chorej albo z niepełnosprawnością zobaczyć zwyczajnego człowieka.
– W naszym kraju tacy ludzie nierzadko wciąż są upokarzani – mówi. – Cóż z tego, że poruszająca się na wózku dziewczyna kończy trzy fakultety studiów wyższych i zna biegle dwa języki obce? Pracodawcy pytają: „Na co mi taka kaleka?”. Nie rozumieją, że w tej dziewczynie mieliby wspaniałego pracownika. Nie wykorzystują jej potencjału, lecz z góry ją stygmatyzują, przekreślają. Największym naszym problemem jest brak świadomości. Również wiedzy o tym, że dzięki zatrudnianiu osób niepełnosprawnością możemy zyskać wiele nie tylko w aspekcie biznesowym. Na przykład osoby cierpiące na schizofrenię są doskonałymi pracownikami, ponieważ praca to dla nich szansa i powrót do zdrowia. Z kolei te z lekką niepełnosprawnością intelektualną potrafią nad wyraz rzetelnie wykonywać nieskomplikowane czynności. Po odpowiednim przeszkoleniu, mogłyby więc być zatrudniane w warsztatach rzemieślniczych czy restauracjach. Ich obecność wpływałaby również na poprawę atmosfery pracy. W obecności takich ludzi otoczenie jaśnieje, rzeczywistość staje się prostsza. Oni czują i rozumieją sercem, często widzą więcej niż my.
Wojciech Szczawiński
Zatrudnianie osób z niepełnosprawnością – korzyści
Zwrot kosztów na przystosowanie stanowiska pracy
Pracodawca, który zatrudnia osobę z niepełnosprawnością, przez co najmniej 36 miesięcy, może otrzymać zwrot kosztów poniesionych na przystosowanie tworzonych (stosownie do potrzeb wynikających z ich niepełnosprawności) lub istniejących stanowisk pracy dla tych osób. Refundacja dotyczy na przykład adaptacji pomieszczeń zakładu pracy do potrzeb osób z niepełnosprawnością oraz pracownika pomagającego tej osobie. Pracodawca, ubiegający się o taką refundację, musi złożyć wniosek do starosty właściwego ze względu na miejsce zatrudnienia osób niepełnosprawnych.
Zatrudnienie osób z niepełnosprawnością a dofinansowanie wynagrodzeń
Niekiedy można liczyć na dofinansowanie wynagrodzenia zatrudnionych osób z niepełnosprawnością. Takie dofinansowanie przysługuje:
– pracodawcy prowadzącemu zakład pracy chronionej
– pracodawcy zatrudniającemu co najmniej 25 pracowników w przeliczeniu na pełny wymiar czasu pracy i osiągającemu wskaźnik zatrudnienia osób z niepełnosprawnością w wysokości co najmniej 6%
– pracodawcy zatrudniającemu mniej niż 25 pracowników.
Przy czym nie można mieć zaległych zobowiązań wobec Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych. Właściciele firm otrzymują dofinansowanie na pracowników ujętych w ewidencji zatrudnionych osób z niepełnosprawnością, którą prowadzi Fundusz, wykorzystując numery PESEL, a także informacje przekazywane drogą elektroniczną do Funduszu oraz na osoby z niepełnosprawnością, które nie mają ustalonego prawa do emerytury.
Dofinansowanie wypłacane jest co miesiąc. Kwoty uzależnione są między inny od stopnia niepełnosprawności i czy jest to schorzenie specjalne.
Kwota miesięcznego dofinansowania nie może przekroczyć miesięcznego wynagrodzenia pracownika z niepełnosprawnością.
Zatrudnienie osób z niepełnosprawnością a refundacja składek ZUS
Wystarczy w deklaracji rozliczeniowej składanej do ZUS zaznaczyć odpowiedni kod i wpisać kwoty ubezpieczenia osób z niepełnosprawnością finansowane przez PFRON lub budżet państwa, co odciąża pracodawcę, gdyż sam nie musi już powyższych kwot wpłacać na rzecz ZUS. Dotyczy to w równej mierze zakładów pracy chronionej, jak i pracodawców zatrudniających co najmniej 25 pracowników w przeliczeniu na pełny wymiar czasu pracy i osiągających wskaźnik zatrudnienia osób z niepełnosprawnością w wysokości co najmniej 6%.
Ulgi we wpłatach na PFRON
Pracodawcy, którzy nie osiągają odpowiednich wskaźników zatrudnienia osób z niepełnosprawnością, (co najmniej 6%), muszą dokonywać obowiązkowych wpłat na PFRON. W związku z tym pracodawcy zatrudniający więcej niż 6% osób z niepełnosprawnością zostają zwolnieni z tego obowiązku. Natomiast zatrudniając osoby ze schorzeniami szczególnie utrudniającymi wykonywanie pracy, można liczyć na obniżenie obowiązujących 6%. Ponadto, jeżeli pracodawcy niespełniający powyższych warunków kupią usługi (z wyłączeniem handlu) lub produkty od pracodawcy zatrudniającego co najmniej 25 pracowników, w tym co najmniej 10% osób ze znacznym lub umiarkowanym stopniem niepełnosprawności, nabywają prawa do obniżenia wysokości obowiązkowych wpłat na rzecz Funduszu.
Zatrudnienie osób z niepełnosprawnością a szkolenia organizowane przez pracodawcę
Na wniosek pracodawcy PFRON może zrefundować koszty szkolenia zatrudnionych u pracodawcy osób z niepełnosprawnością. Zwrotem kosztów zajmuje się starosta na warunkach i w wysokości określonych w umowie zawartej uprzednio z pracodawcą.
Korzyści z nowo zatrudnionego pracownika z niepełnosprawnością
Pracodawca, który zatrudni osobę z niepełnosprawnością bezrobotną lub poszukującą pracy, może ubiegać się o zwrot 60% wynagrodzenia oraz składek na ubezpieczenie społeczne tego pracownika. Konieczne jest podpisanie umowy ze starostą. Dodatkowo osoba z niepełnosprawnością musi być zatrudniona przez co najmniej 12 miesięcy.
Dodatkowo za pracownika, który będzie pomagał w pracy osobie z orzeczeniem o niepełnosprawności, można ubiegać się o zwrot kosztów zatrudnienia. Kwota zwrotu uzależniona jest od minimalnego wynagrodzenia. Wsparcie udzielone osobie z niepełnosprawnością nie może przekroczyć 20 godzin w miesiącu.
Korzyści z zatrudnienia osób z niepełnosprawnością dotyczą również osób udzielających pomocy osobom z orzeczeniem o niepełnosprawności.